Ondanks dat er amper nog een balletje wordt geraakt, is de voetbalapp actiever dan ooit. Vooral quizvragen zijn interessant. Welke spelers liet Marco van Basten debuteren bij Oranje? Noem de Nederlandse doelpuntenmakers op een EK? Welke zestien Nederlanders kwamen uit voor AC Milan? Die laatste vraag is nog steeds onopgelost. De app bleef hangen op 15.

François Menno Knoote wordt steevast vergeten. Toch was hij de eerste Nederlander die in de laars van Europa competitief tegen een bal aantrapte. Sterker nog. Hij werd er zelfs landskampioen.

AC Milan speelde op een lentedag in 1906 een oefenwedstrijd. Het zonnetje scheen heerlijk. In de verte waren donkere wolken te zien. Niemand die zich daar druk over maakte. Iedereen had alleen maar oog voor de bal.

Engelse krachttermen werden afgewisseld met vlotte Italiaanse zinnen. Zelfs een mengelmoes van die twee talen, aangevuld met een Nederlands accent, was niet vreemd op het veld van de Milan Cricket and Football Club.

Terwijl de 22 spelers geconcentreerd naar de bal bleven kijken, voelden sommigen al de eerste druppels. De schouders werden opgehaald. Regen was geen bijzonder verschijnsel in Noord-Italië. De bal werd weer zonder te kijken naar voren geschoten. Hoofball was de norm aan het begin van de twintigste eeuw.

‘Je kon nooit op hem rekenen’

Aanvoerder Herbert Kilpin keek eens om zich heen. Zag hij het nu goed? Speelde zijn team met tien man? En terwijl hij nog een keer alle mannen met een rood-zwart shirt telde, vloekte hij binnensmonds. Die verdomde Nederlander had de benen genomen vanwege de regen

Ongeveer tien jaar na de oefenwedstrijd vertelde Kilpin deze anekdote tegen het Italiaanse tijdschrift Lo Sport Illustrato. Hij voegde eraan toe: ‘Non si poteva mai contare su di lui.’ Oftewel: je kon nooit op hem rekenen. Want Knoote raakte geen bal aan als het zelfs maar dreigde te gaan regenen. De Hagenaar was dan ook een mooi-weer-voetballer pur sang.

Voetbal was dan ook niet de hoofdmoot waarvoor hij in Milaan was. Hij volgde er vooral zanglessen. Zijn teamgenoten bij Milan Cricket and Football Club waren het er wel over eens: Knoote had voetbalkwaliteiten. Zijn talent had hij eerder al laten zien toen hij nog in Nederland voetbalde. Tijdens zijn studie werd hij met het Wageningse Victoria drie keer kampioen van Oost- Nederland (1900, 1901 en 1902). Bij de strijd om het algemene landskampioenschap gooide HVV uit zijn geboortestad telkens roet in het eten. Driemaal op rij eisten de Hagenaars de landstitel op.

Pirelli-broers

Knoote, geboren in februari 1879, zei na zijn Wagenings succes het Nederlandse voetbal vaarwel en reisde naar Milaan. De stad was rond de eeuwwisseling in Italië de belangrijkste stad als het op handel en het bankwezen aankwam. Met de voorspoed van Milaan kwamen ook de kunsten mee op. Eén van die kunsten was de opera. De in die tijd befaamde Uruguayaanse zangleraar en tenor Giuseppe Oxilia rook het geld en de roem en streek zodoende ook neer in de hoofdstad van Lombardije.


Het Wageningse Victoria in het seizoen 1899-1900 met Knoote zittend helemaal links | Foto: GVC-Wageningen.nl

Natuurlijk om zelf te zingen, maar ook om les te geven. Knoote zou een van zijn ijverigste leerlingen worden. Door de opera kwam Knoote bij Milan Cricket and Football Club terecht. Opera en voetbal was in het prille begin van de twintigste eeuw een tijdverdrijf voor de hogere klasse.

Twee broers die in die tijd tot die Milanese elite behoorden, waren Piero en Alberto Pirelli, erfgenamen van de beroemde bandenfabrikant. Voetbal is misschien wel een beter communicatiemiddel dan welke taal ook. Knoote werd door de broers uitgenodigd om mee te spelen bij de in 1899 opgerichte Rossoneri .

Terwijl Knoote in het vroege voorjaar van 1906 vanuit zijn appartement naar de binnenstad wandelde, bewonderde hij de Milanese architectuur. Het schitterende Teatro alla Scala verscheen in zijn zichtveld. Daar waar de beste tenoren van de wereld optraden. Wat zou hij daar graag een keer op dat podium willen staan.

Barometer

In navolging van ’s werelds grootste vocalisten zou daar dan Frans Knoote uit de Haagse Reinkenstraat staan. En terwijl hij dagdromend verder flaneerde, doemde het hoofddoel van zijn stadsreis op: Galleria Vittorio Emanuele, het eerste overdekte winkelcentrum ter wereld. Maar naast een winkelwalhalla was het ook de plaats waar Knoote zijn wedstrijdvoorbereiding begon.

De barometer die daar aan de muur hing, bepaalde of Knoote ging voetballen of juist thuis bleef. Hij was enorm bang dat hij door de regen een koutje zou vatten en hierdoor zijn stembanden zouden worden aangetast. Als de barometer ook maar een klein beetje kans gaf op wat hemelwater, dan koos hij eieren voor zijn geld.

Het team van Milan Cricket and Football Club in het kampioensjaar 1906. Welke naam bij welk persoon hoort is onduidelijk. Maar de volgende spelers staan erop: Bosshard, Attilio Colombo, Guerriero Colombo, Giger, Heuberger, Kilpin, Knoote, Malvano, Meschia, Moda, Pedroni, Rizzi, Sala, Alessandro Trerè, Attilio Trerè, Widmer

Diezelfde lente als de oefenwedstrijd plaatsvond, mocht AC Milan zich voor de tweede keer de beste van Italië noemen. Knoote had hier een klein aandeel in. De Nederlander speelde twee competitiewedstrijden in het befaamde shirt waarin later ook Van Basten furore zou maken. Als doelman en middenvelder speelde hij tegen US Milanese en Juventus. Wedstrijden die hij respectievelijk met 2-1 won en verloor. Met een landstitel op zak ging de Nederlander vol voor zijn zangcarrière.

Op voetbalgebied kwam hij daarna alleen nog maar als een krabbeltje in de kantlijnen voor. In de voetbalannalen is te zien dat hij in 1909 enkele wedstrijden floot op het hoogste Italiaanse niveau, maar spelen in officiële wedstrijden deed hij niet meer.

Buitenlanders zoals Knoote en Kilping waren belangrijk in de beginjaren van het Italiaanse voetbal. Echter in 1908 hadden ze er bij Milan Cricket and Football Club genoeg van. De inbreng van vooral Engelsen en Zwitsers was een doorn in het oog van een grote groep leden. Maar liefst 44 dissidenten (waaronder Knoote) scheidden zich af en richtten Internazionale op. Soms wordt Knoote bij de belangrijkste overstappers opgesomd. Maar dat is te veel eer voor iemand die zijn kicksen al aan de wilgen had gehangen. Knoote ging mee in de slipstream.

Communistische film

In 1910 zei Knoote Italië vaarwel. Hij ging naar Nederlands-Indië zoals zovelen die hun studie in Wageningen hadden gevolgd. Hij werd opzichter op een plantage, zijn zangcarrière had hij opgegeven. Hij vroeg vanuit Batavia zijn vriendin, de Canadese operazangeres Éva Gauthier, ten huwelijk.

Het huwelijk werd uiteindelijk een grote deceptie. Knoote en Gauthier scheidden in 1918. Op dat moment hadden ze elkaar al drie jaar niet meer gezien. In tegenstelling tot Knoote was de operacarrière van Gauthier wel succesvol. Ze stelde hem in 1921 nog wel ervan op de hoogte dat hij op dat moment een vijf jaar oude zoon had. Het kind was waarschijnlijk van iemand anders, maar Knoote bleek een naïef heerschap. Het kind werd opgenomen als erfgenaam.

Frans Knoote keerde begin jaren twintig terug naar Nederland, waar zijn verdere leven beperkt bleef tot krantenknipsels en gemeenteregisters. Eenmaal komt hij nog in het nieuws voor. Op het terrein van zijn villa zouden in 1933 communistische propagandafilms worden opgenomen. Uiteindelijk maakte de anonimiteit zich van hem meester. Hij overleed in de zomer van 1947 op 68-jarige leeftijd in Den Haag.