Rond Sinterklaas 1913 werd de joods Haagse voetbalclub De Ooievaars geschorst vanwege wangedrag. In dagblad De Maasbode stond een week later een uitgebreid relaas over hoe de schorsing tot stand kwam en wat de gevolgen waren. Met behulp van ChatGPT en Delpher heb ik het artikel van 110 jaar geleden omgeschreven naar een artikel dat het taalgebruik heeft van 2023.
De originele tekst van het nieuwsbericht heb ik gevonden via Delpher. Deze AI-applicatie heeft een enorm groot archief met Nederlandse kranten en tijdschriften, waarbij het oudste exemplaar uit 1618 komt. Bijkomend voordeel is dat Delpher de mogelijkheid biedt om van die oude artikelen tekstbestanden te maken. In samenwerking met ChatGPT kun je daardoor een decenniaoud krantenartikel, geschreven in archaïsch taalgebruik, snel vertalen naar een hedendaags begrijpelijk stuk. Les blijft wel dat zowel Delpher als ChatGPT niet perfect zijn en je dus alles extra moet controleren.
Zelf heb ik de volgende opdracht (prompt) meegegeven aan ChatGPT:
Ik wil dat je dienst doet als journalist die voetbalclub De Ooievaars volgt en daarnaast als taalkundige. Schrijf onderstaande tekst (het tekstbestand uit Delpher red.) uit 1913 om naar een hedendaags nieuwsverhaal in het Nederlands. Schrijf feitelijk. Gebruik taalniveau B1.
Er zitten wel wat onvolkomenheden in het gegenereerde artikel, zowel taalkundig als journalistiek. Die fouten zal ik onderaan het nieuwsbericht bespreken.
De Ooievaars geschorst door Haagsche Voetbalbond, club denkt aan antisemitisme
Dagblad De Maasbode • 13-12-1913
Voetbalclub De Ooievaars is door het bestuur van de Haagsche Voetbalbond (H.V.B.) geschorst van 7 december tot en met 22 december. De schorsing volgt op ernstige onregelmatigheden tijdens de wedstrijd tussen Ooievaars 2 en V.V.D.H 2 op 30 november.
Tijdens deze wedstrijd stuurde scheidsrechter de heer Coelands een speler van V.V.D.H van het veld. Als reactie hierop ging de betreffende speler, genaamd Vos, in het doel van zijn team staan en trapte hij op een speler van De Ooievaars genaamd Hakker. Dit leidde tot een vechtpartij, waarbij Hakker en zijn clubgenoten, die allen Israëlieten zijn, klappen uitdeelden. Het tweede elftal van V.V.D.II is als straf geschorst, maar niet alleen Ooievaars 2, ook het eerste en derde elftal van De Ooievaars zijn hiervan de dupe geworden.
De Ooievaars I stond bekend als een sterke tegenstander en er was veel belangstelling voor de geplande wedstrijden tegen de koplopers T.O.G.O. en Graaf Willem II. Deze ontmoetingen zouden mogelijk het kampioenschap kunnen bepalen. Helaas werd de tweede wedstrijd tussen Graaf Willem II en De Ooievaars uitgesteld vanwege problemen rondom Chanteloup. Op diezelfde dag werden De Ooievaars echter verrast door de schorsing als een soort Sinterklaassurprise.
T.O.G.O. krijgt nu naar verwachting op 22 december een papieren overwinning, waardoor ze bijna zeker zijn van het kampioenschap. Binnen De Ooievaars, een club die voornamelijk uit Israëlieten bestaat, heerst de gedachte dat antisemitisme een rol speelt bij dit bestuursbesluit. Ze kunnen het bijna niet geloven, omdat het bestuur van de Haagsche Voetbalbond bekendstaat als tolerant.
De Ooievaars hebben inmiddels verzocht om verkorting van hun schorsing met 8 dagen, zodat de wedstrijd tegen T.O.G.O. kan plaatsvinden. Daarnaast willen ze proberen een algemene vergadering uit te schrijven met andere aangesloten verenigingen van de H.V.B., zoals H.B.S., Graaf Willem II, D.V.C., O.M., R.V.C., en V.U.C.
Enkele opmerkingen naar aanleiding van het door Delpher en ChatGPT gecreëerde artikel:
Taalkundig:
- Het tweede elftal van voetbalclub VVDH is door Delpher vertaald als V.V.D.II 2 (voor de leesbaarheid heb ik het aangepast).
- Scheidsrechter de heer Coelands zou tegenwoordig in kranten en op websites staan als: Scheidsrechter (voornaam) Coelands.
- Ook bij de voetballers Vos en Hakker zouden de eerste keer dat ze genoemd worden, voor- en achternaam worden uitgeschreven: Abraham Hakker.
- Israëlieten was in 1913 een synoniem voor jood. Tegenwoordig is die benoeming niet meer in zwang. Daarnaast is het geen B1-woord.
- Vandaag de dag schrijven we afkortingen van clubs zonder puntjes: HBS, VUC.
Journalistiek:
- Niet alle informatie staat in de lead: dag en plaats ontbreken. Al kun je uit het feit dat de zaak zich afspeelde bij de Haagse Voetbalbond opmaken, dat alles zich in Den Haag afspeelde.
- De zinsnede problemen rond Chanteloup wordt in het artikel niet verder uitgelegd. Het is een verwijzing naar de Franse stuntvlieger Pierre Chanteloup, die vlakbij het terrein van voetbalclub Graaf Willem een vliegshow zou geven. De wedstrijd werd daarom uitgesteld. ChatGpt en Delpher kunnen dit niet genereren omdat het in het originele artikel ook niet naar voren komt.
- De gedachte dat antisemitisme weleens aan de schorsing te grondslag kan liggen, hoort in de lead of eerste alinea te staan. Het wegstoppen in een bijzin van die aantijging laat wel de journalistieke en maatschappelijke veranderingen van de afgelopen honderd jaar zien. Zo’n beschuldiging zou tegenwoordig veel breder worden uitgemeten.
Het originele artikel:
Dagblad De Maasbode • 13-12-1913
Steun mijn journalistiek met een Tikkie
